|
گردشگری
> آثار تاريخي
|
بقعه هارونيه
|
|
در ورود به شهر توس، اولین بنای تاریخی مهمی که توجه هر تازه واردی را جلب می کند،
ساختمان عظیمی است در مدخل شهر که به «بقعه هارونیه» یا «هارونیه» شهرت یافته است.
این بنا که قدمت آن از قرن هشتم و یا نهایتا هفتم هجری پیشتر نمی رود، به رغم اعتقاد
اهالی توس که آن را به هارون الرشید(خلافت 170 تا 193 ه.ق.) نسبت می دهند، اصلا نمی
تواند ربطی به آن زمان داشته باشد. پلان بنا بیش از هر چیز به ساختمان یک خانقاه یا
آرامگاه شباهت دارد. قدمت آن هم نباید از از سده های هشتم و هفتم پیشتر باشد. بنابراین
باید دردوره ایلخانان مغول یا آل کرت و سربداران ساخته شده باشد. اما پیداست که پیش
از آن درمحل مزبور مسجدی وجود داشته، زیرا محراب آن در
|
|
بیرون ضلع شمالی بنای فعلی حفظ شده است. مصالح بنا از آجر و ماسه و ملاط گچ و تزیینات
آن منحصر به «مقرنس ها» و کاربندی های گچی در داخل و قاب ها و چین و شکن هایی بر رویه
بیرونی است. در شمال صحن اصلی، سکو و نشستنگاهی ساخته شده که می تواند محل جلوس یا
مدرس شیخ خانقاه بوده باشد و در پس آن سه اتاقک با سقف کوتاه تر وجود دارد که اتاق
میانی بزرگتر از جانبین است. هارونیه در حال حاضر بزرگترین ساختمان تاریخی شهر طابران
توس محسوب می شود و در چند دهه گذشته از بحث انگیز ترین ابنیه این دیار بوده است. برخی
عوام معتقدند که یکی از عمال و والیان هارون یا فرزند او مامون، سر تعدادی «سید» را
در همان محل بریده و در چاهی افکنده است.
|
|
|
بند گلستان
|
|
از جمله آثار تاریخی مشهد ، سدی قدیمی معروف به بند گلستان است که در 12 کیلومتری
غرب مشهد و در حدود 4 کیلومتری طرقبه واقع شده است. این بند از آثار دوران
تیموری می باشد
|
|
|
حمام مهدي قلي بيك / معروف به حمام شاه
|
|
اين حمام در بازار بزرگ، جنب مسجد شاه واقع شده و امروز نيز مورد استفاده است. حمام
مذکور داراي سر بنيه باهشت ستون سنگي و پوشش گچ و سقف گنبدي است. ستون‌هاي دو به دو
به فاصله 5/1 متر از يکديگر واقع شده و پايه‌هاي سقف گنبدي را تشکيل مي‌دهد، اين حمام
از صورت اوليه خود تغيير يافته و بارها تعمير شده است و فعلاً قسمتي از آن به صورت
نمرات خصوصي درآمده است، به طور کلي اين حمام يکي از بناهاي جالب توجه زمان صفويه است.
|
|
|
|
مسجد گوهر شاد
|
|
مسجد گوهرشاد يكي از مشهورترين مساجد ايران است. اين بنا كه در مجموعه معماري حرم مطهر
امام رضا(ع) واقع است از ضلع شمالي به دارالسياده و دار الحفاظ از سمت جنوب به صحن
قدس و از غرب به صحن امام و از جهت شرق به سمت شيخ بهايي محدود است. مسجد گوهرشاد به
همت گوهرشاد آغا، دختر امير غياث الدين ترخان در دوران حكمراني همسرش شاهرخ بن تيمور
گوركاني و فرمانروايي بايسنقر در خراسان در سنه 818 ه. ق توسط معمار چيره دست عصر تيموري
قوام الدين بن زيدالدين بن طيان شيرازي با استفاده از آجر و گچ پي ريزي گرديد و بعد
از سه سال ساختمان آن به اتمام رسيد. مساحت كل اين مسجد 9410متر مربع مي باشد و داراي
گنبد فیروزه ای بزرگ، يك صحن، چهار ايوان و هفت شبستان بزرگ است
|
ایوان مقصوره :
در دو طرف ايوان مقصوره دو مناره زيبا، هر يك به بلندي 40 متر قرار دارد. كتيبه اي
به خط« بايسنغر» ميرزاي تيموري كه از خوشنويسان مشهور زمان خود بوده است، در حاشيه
دهنه ايوان به يادگار مانده است. در ايوان مقصوره اين مسجد، منبر صاحب الزمان(ع) قرار
دارد. اين منبر در سال 1243 ه. ق به شيوه منبت كاري از چوب گردو ساخته شده است و آهن‌وميخ‌در
آن بكار نرفته است
ايوان شمالي :
ايوان شمالي مسجد گوهرشاد يا دار السياده با توجه به كتيبه پيشاني سر در به سال 1087
ه.ق در زمان شاه سليمان صفوي بنا گرديده است
كتابخانه مسجد گوهر شاد:
اين مسجد كتابخانه‌ايعمومي نيز دارد كه داراي 34650جلد كتاب است. كتابخانه قديمي در
ضلع شرقي صحن امام خميني قرار داشت و سابقه تاسيس آن به سال 618 هجری قمری مي رسيد
كه به دليل افزايش تعداد كتابها و مراجعين، ساختمان جديد كتابخانه به نام كتابخانه
مركزي بين بست طبرسي و بست بالا با پيش‌بيني 5 ميليون جلد كتاب ساخته شد و در سال 1374شمسي
افتتاح گرديد. كتابخانه مركزي با ظرفيت يك ميليون جلد كتاب (قابل افزايش تا 5 ميليون
جلد ) هم اينك متجاوز از نيم ميليون جلد كتاب به 43 زبان رايج دنيا را دارا مي باشد
كه حدود 32هزار نسخه آن خطي، 1000 نسخه عكسي و بقيه چاپي است. از بين كتب چاپي تعداد
35هزار نسخه آن به زبانهاي خارجي است كه علاوه بر آن حدود 27 هزار حلقه ميكروفيلم از
نسخه هاي خطي نفيس اين كتابخانه و ساير كتابخانه هاي داخل وخارج كشور از جمله اسپانيا
در آن قرار دارد. اين موزه يكي از زيباترين و غني ترين موزه هاي ايران به شمار مي رود.
ساختمان موزه در ضلع شرقي صحن« امام خميني» قرار دارد و قدمت اشياء آن به قرن ششم
هجري مي رسد از آثار بي نظير اين موزه اولين سنگ مرقد امام هشتم (ع) است كه به خط كوفي
برجسته در سال 516ه. ق با نهايت ظرافت حجاري شده است. همچنين چندنمونه از كاشيكاريهاي
نقش برجسته معروف به كاشي سنجري از قرن ششم و يك سنگاب بزرگ كه در سال 597 ه. ق از
سنگ سياه يك پارچه با زيباترين نقوس اسليمي تراشيده شده است در اين موزه نگهداري مي
شود. موزه آستان قدس به جهت انتساب به حضرت امام رضا (ع) هر سال صدها هزار ديدار كننده
دارد. مجموعه قاليها، قاليچه ها و زربفت هاي آن كه پوشش قبر حضرت رضا (ع) بافته اند
و در نوع خود منحصر به فرد است در اين موزه نگهداري مي شود. اين زربفت ها متعلق به
قرون 11و 12و 13 هجري است. از جمله آثار نفيس اين موزه كتيبه هائي است كه بخط عليرضا
عباسي نوشته شده است.
|
|
|
گنبد كبود مشهد
|
|
استان : خراسان رضوی
شهر : مشهد
نوع بنا : تاریخی
قدمت : حدود 272 سال این مسجد از کارهای دوران سلجوقی است و نادر شاه قسمتهایی از آن
را ساخته است . گنبد ساقه بلندی دارد که بر گرداگرد ...
آدرس :کلات نادری
|
|
|
مصلاي مشهد
|
|
از جمله آثار تاریخی مشهد، ساختمان قدیمی مصلی است که در حاشیه ضلع شمالی خیابان نواب
صفوی و در ابتدای بلوار 22 بهمن واقع است و تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی خراسان حفاظت
و اداره می شود. این بنا از یادگارهای دوره صفویه است و معرف سبک معماری اسلامی این
دوره می باشد. بنای مصلی که به منظور برگزاری تجمعات مذهبی و به ویژه برگزاری نمازهای
عید فطر و قربان ایجاد شده است شامل یک ایوان مرتفع در وسط و دو رواق در دو طرف می
باشد. طبق کتیبه موجود در بدنه بنا، این ساختمان درعهد شاه سلیمان صفوی و به سال 1087
قمری بنا شده است.
|
|
پوشش ظاهری ساختمان از آجر است و داخل ایوان با تزئینات گچ و محرابی درداخل ایوان مزین
می باشد و بر روی کتیبه های حاشیه محراب و اطراف ایوان مرتفع و موزه قرآن ، اشعاری
مکتوب است که از تاریخ بنا در 1086 و 1087 ق. خبر می دهد . این بنا با قدمت حدود چهارصد
سال ، یکی از آثار ارزشمند فرهنگی – تاریخی شهر مشهد است.
|
|
كهن دژ توس
|
|
شهر طابران از نوع شهرهای مدور و یکی از معدود نمونه های باقی مانده از این گونه شهرهای
باستانی ایران است. باروی نیمه ویران طابران به شکل اژدهایی فروخفته به طول تقریبی
شش کیلومتر بر گرداگرد شهر پیچیده است. ضخامت بارو در قاعده به 6 متر و در بخش های
فوقانی به 2.5 متر می رسد. حداکثر ارتفاع حصار در بخشهای باقی مانده ده متر و مصالح
به کار رفته در آن چینه گل رس و خشت است.
بارو 9 دروازه و 156 برج داشته که اکنون تنها شش دروازه آن قابل تشخیص است. علامت ویژه
محل دروازه ها برج های دو طبقه میان تهی است که درکنار دروازه ها بر پا بوده، در حالی
که برج های بقیه حصار برای استحکام بیشتر توپر ساخته شده است.
باره شهر طابران الگویی جالب و میراثی گرانبها از شهرهای سده های میانی ایران است که
بخش قابل توجهی از آن باقی مانده و در معرض دید همگان قرار دارد. بخشی از باروز که
پیوسته به بنای آرامگاه و در ضلع شمالی باغ امروز فردوسی واقع است به دلیل حفاظت از
بقیه جاها سالمتر مانده و اغلب زائران توس را به تماشا می کشاند.
اقتباس از: «سیدی، مهدی؛ یاحقی، محمدجعفر و لباف خانیکی، رجبعلی، راهنمای توس و سخنی
درباره فردوسی و شاهنامه
|
|
|
كاخ خورشيد
|
|
موزه مردم شناسي: اين موزه در سال 1385 به همت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري
خراسان رضوي در زيرزمين عمارت خورشيد با هدف معرفي آداب، رسوم، مشاغل، فنون سنتي، نحوه
زندگي و معيشت ساکنان منظقه و همچنين نمايش مراسم ازدواج عشاير، دامداري، کشاورزي و
عطاري دايرشد. كاخ موزه ها بنا يا اثر تاريخي هستند كه از گذشتگان به دست ما رسيده
و بيانگر و ضعيت و نحوه زندگي صاحبان آن است. ممكن است در اين بنا اشياي تاريخي و نيز
آثار هنري از جمله نقاشي روي ديوار،گچ كاري و .... وجود داشته باشد. كاخ موزه ها معمولا"
در مراكز حكومتي به وجود مي آيند. هدف از تاسيس اين موزه ها به نمايش گذاشتن اثر و
بناي تاريخي و نيز عبرت آموزي است. مجموعه كاخ هاي سعد آباد تهران و باغ ملك آباد مشهد
از اين نوع موزه ها هستند.
|
|
عمارت خورشید در سال ۱۱۵۱ هـ.ق، به دستور نادرشاه جهت اقامت و خزانه برای جواهرات و
غنایم در کلات ساخته شده‌است. این بنا مربوط به سال‌های آغازین به قدرت رسیدن نادرشاه
افشار می‌باشد. عملیات ساخت عمارت در تمام طول پادشاهی ادامه داشته و حتی تا آخرین
سال‌های حیات نادرشاه یعنی سال ۱۱۶۰ هجری قمری در دست ساخت بوده‌است.زیرا کتیبه ثلث
بسیار زیبای«سوره نباء» که در قسمت دور تا دور فضای گنبد نوشته شده به همین تاریخ اشاره
دارد. این عمارت در وسط باغ بزرگی قرار دارد که شامل یک بنا در سه طبقه‌است. ارتفاع
آن در گذشته، حدود ۲۵ متر بوده‌است اما در حال حاضر به علت خرابی طبقه سوم، ارتفاع
آن بیش از ۲۰ متر نیست. طبقه اول آن ۸ ضلعی است که آن را روی چهار ردیف پلکان به شکل
هرم بر پا کرده‌اند.ورودی های کاخ ،در اضلاع هشتگانه قرار دارد که به سالن اصلی کاخ
منتهی می شود. این کاخ مجموعاً دارای ۱۲ اتاق است که داخل هراتاق نیز تزئیناتی از
نقاشی و گچ بری دیده می شود. در میان این تزئینات، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز
به چشم می خورد. در وسط این بنای هشت ضلعی ، برج استوانهای مانند، در دو طبقه قرار
دارد که محل اقامت شاه و خانواده اش بوده‌است. زیبایی این کاخ بیشتر در آرایش نمای
خارجی کنگره دار ساختمان است که در آن معماری مغولی - هندی به چشم می خورد. داخل اتاق‌ها
با نقاشی و گچبری تزئین شده‌اند. در وسط این بنا از سطح پشت بام برجی مدور با ترک های
شبیه نیم ستون معروف به خیاری احداث شده‌است
|
|
|